فيډل کاسټرو؛ د کیوبا انقلابي څېره
ژباړه ـ ریاض مقامزی
د نړۍ په ګوټ ـ ګوټ کې داسې نوميالي اشخاص تېر شوي، چې خپلې ټولنې او ولس ته د بې ساري خدمت له کبله ټولې نړۍ پېژندلي دي. ددې اشخاصو له ډلې یو هم فيډل کاسټرو دی. د "څېرې" لړۍ په دې لیکنه کې به تاسو ددې انقلابي شخصیت د ژوند په بېلابېلو اړخونو پوه شئ.
پېژندنه
د کاسټرو بشپړ نوم "فیډِل آلخاندرو کاسټرو روث" دی. نوموړی په "۱۹۲۶زیږديز" کال، د کیوبا په بیران ښار کې دې نړۍ ته سترګې پرانیستلې. کورنۍ یې اصلا له هسپانيې څخه د ښه ژوند په موخه کیوبا ته کډواله شوې وه. پلار یې کاروباي انسان و، نو ځکه خو یي مالي وضعيت ښه و.
کاسټرو خندانه څېره درلوده، خوش طبیعته او ټوکي انسان و. د نوموړي مرګ ځينې شنونکي د یو دیکتاتوريک فکر د ختمېدو په معنا تعبیروي او ځینې نور بیا د یو انقلابي او حق غوښتونکي شخصیت د له منځه تللو په معنا بولي.
زدکړې
لومړنۍ زده کړې یې په کاتولیکي ښوونځيو کې ترسره کړې. وروسته د کیوبا سانتياګو ته ولاړ او هلته یې په خصوصي توګه خپلې زده کړې بشپړې کړې. له ښوونځي وروسته د نورو زده کړو لپاره هاوانا ته لاړ او هلته یې د حقوقو په برخه کې زده کړې وکړې.
سیاسي فعالیتونه
کاسټرو د خپل تحصيلي ژوند په جریان کې په "۱۹۴۸ز" کال کې په یو سیاسي شخص بدل شو. په سیاسي ژوند کې یې تر ټولو اغېزناکه برخه د امریکا ضد افکار درلودل وو. په ۱۹۵۱م کې د خپل حزب له لوري انتخاباتو ته کاندید شو، خو جنرال فولجنیکو باتیستا د یوې کودتا په ترڅ کې واک ترلاسه کړ. په همدې وخت کې د باتیستا د دیکتاتورۍ پر وړاندې ګڼې سیاسي ډلې یو ځای شوې، چې د فیډل ډلې هم بارزه برخه پکې لرله. په دې لړ کې فیډل او نور ملګري یې د حکومت ضد اقداماتو په تور ونیول شول، که څه هم نوموړي ډېره هڅه وکړه، چې ثابته کړي هلې ځلې یې د دیموکراسۍ د تطبیق لپاره وې، خو بیا هم محکمې کاسټرو مجرم وپېژنده او په پنځلس کاله بند محکوم او مکسیکو ته تبعید شو.
دوه کاله وروسته چې باتیستا له خپل قدرت څخه ډاډمن و، عمومي عفو (بخښنه) اعلان کړه. په همدې وخت کې کاسټرو هم له بندخونې آزاد شو. له خلاصون سمدستي وروسته یې بیا پر سیاسي فعالیتونو لاس پورې کړ. د خپل ورور او د ارجینټاين انقلابي شخصيت "چه ګوارا" په مرسته یې ډېر ژر قوي ډله برابره کړه. بالاخره یې په "۱۹۵۹م" کال کې د چیریکي قواوو په مرسته د فلوخنسیو باتیستا حکومت ړنګ کړ او د هېواد واګې یې ترلاسه کړې.
د امریکا له سیاست سره یې اختلاف
کله چې کاسټرو په کیوبا کې واک ترلاسه کړ. نو په جنوبي امریکا او کیوبا کې یې د امریکا له سیاست سره مخالفت خپل مسولیت وګاڼه.
امریکا په کيوبا کې خپلې ګټې په خطر کې ولیدې نو هڅه یې وکړه، چې د تور سازمان (د امریکا اطلاعاتي مرکز) له لارې د یوې توطیې په ترڅ کې فيډل ووژني. مګر امریکایان بریالي نه شول.
وروسته له ډېرو لوړو ژورو په ۲۰۰۶ م کال کې واک په موقت ډول خپل ورور "رائول کاسترو" ته انتقال کړ. البته ددې کار لامل د فيډل په لویو کولمو کې ترسره شوی عملیات و. کاسټرو له ۴۹ کلنې واکمنۍ وروسته په ۲۰۰۸م کال کې ټول صلاحیت او واک خپل ۷۶ کلن ورور رائول کاسټرو ته ورکړ. له دې وخته څو کاله وروسته، "۲۰۱۶م" کال د نومبر په ۲۶ نېټه د نوي کلونو په عمر ومړ.
د فیډل کاسټرو ویناوې
- ـ ما له "۸۲" کسانو سره انقلاب پیل کړ. که بیا اړتيا شوه، نو له ۱۰ یا ۱۵ تنو با باوري سره یې شروع کوم. که باور او عملي نقشه ولرئ نو هيڅ ناممکن نه دی.
- ـ انقلاب د تېر او راتلونکي لپاره یوه مرګونې مبارزه ده.
- ـ هيڅ غل، خاين او په چارو کې لاس وهونکی په کار نه راځی.
- ـ د بشر د ژغورنې لپاره باید لاس په کار شو، غوره نړۍ جوړول شونې ده.
- ـ هر هېواد باید بشپړه خپلواکي ولري، ترڅو مناسب اقتادي، سیاسي او ټولنیز سیستم وضعه کړي.
- ـ ما تل د حقیقت او عدالت لپاره مبارزه کړې ده.
- ـ زه فيډل کاسټرو یم او د کیوبا د ازادۍ لپاره راغلی یم.
- ـ زه سرمايه داري نطام ختموم. ځکه چې مردار، خراب او پردی دی. ځکه چې د جنګ او ریا سبب کېږي.
- ـ زه تاسو ته ډاډ درکوم، چې هېواد به تل زما لومړيتوب وي.
د څېرې لړۍ په بله ليکنه کې د چا په اړه پوهېدل غواړئ؟ خپل نظر مو په کمينټ کې پرېږدئ ترڅو موږ يې په اړه ليکنه خپره کړو.