سی خصیصه مرد باناموس و باوقار || Thirty characteristics of an honest and dignified man
سی خصیصهی مرد باناموس و باوقار
نویسنده: محمدمصطفی محمدیار || Mohammad Mustafa Muhammadyar
این خوب است که در مورد زنان، امروزه محتوای قریب به اتفاق نوشتهها، سخنرانیها و دروس را حقوق زن تشکیل میدهد و هزینههای مالی و زمانی هنگفت را صَرف آن میکنند. ولی برای به نتیجه رسیدن آن، به هیچ وجه مباحث حقوقی صِرف کافی نیست؛ چون حقوق بدون پشتوانه اخلاق مانند لَنگ بدون عصا است، که میخواهد راه برود، ولی قوت در پا ندارد.
اهمیت اخلاق تا آن جاست که ادیان اعم از الهی و غیرالهی مباحث بیشتر را در قلمرو اخلاق و کمتر آن را در حیطه حقوق (به معنای مقررات الزامآور) گنجاندهاند. مثلن دین مبین اسلام نیز ساحه اخلاق را وسیع دانسته و رسالت اسلام را اعتلا و اکمال مکارم اخلاقی ساخته است و پیامبر گرامی حضرت محمد (ص) را الگوی تمام عیار اخلاقی برای تقلید توسط سایرین فرستاده است.
ولی این که حقوق چیست؛ نه، بلکه چیستی اخلاق در مقابل همدیگر و به ویژه زنان - آن طبقه فراموش شده – نیز برای ما مردان جنگ زده و جنگ دوست به شکل اشد و گستاخانه آن نامعلوم است.
نوشته هر چند مختصر هذا با در نظر داشت اهمیت زنان از تمام ابعاد، نکات را طی ۳۰ شماره به ذکر میگیرد که مبتلابِه جامعه امروزی افغانستان است، تا باشد که بدین وسیله گوشهی از وظیفه خطیر وجدانی و انسانی نویسنده را در قبال این قشر معصوم اجرا بکند.
مرد با وقار:
- با وجود که بیرون خانه و خسته از وظیفه میاید، به همسرش دستور (برای تهیه چای یا هر امر دیگر) نمیدهد.
- صدایش را حتا برابر صدای همسرش بلند نمیکند.
- دلش را که در جای دیگر پُر شده است، بر طبقه اناث خانواده خالی نمیکند.
- در کارهای منزل با خانمهای خانه سهم فعال میگیرد.
- جز همسر خود، برای همه جایگاه خواهر و مادر خود را قایل میباشد.
- در خطاب به همسر خود از عناوینِ عاشقانه و محترمانه (همچون «عشقم») استفاده میکند.
- در خطاب به بقیه خانمهای خانواده خود (همچون مادر، خواهر، خانم برادر،...) پس از ذکر موقف ایشان مانند مادر، از واژههای محبتآمیز مانند «جان» بهره میگیرد.
- حین ترک منزل مطمین میشود که هیچ کار ناتمام وی همچون بیجا ماندن لباسهای قبلی، مایهی زحمت بانوان خانه نشود.
- حین برگشت به منزل عجله در ادای نزاکتها و آداب میکند و به خاطر گرفتن سلام از دیگران با کبر و غرور منتظر نمیماند.
برای ورود همسرش، منزل را باسلیقهی کامل، منظمتر و آراستهتر میکند.
- قدر زحمات و خدمات بانوان خانه را دانسته و با زبان نیز اظهار قدردانی میکند.
- آنچه از همسر و بقیه خانمهای خانواده توقع دارد، نخست خود را با آن معیارها منطبق میکند.
- منحیث یک مرد متأهل به ظاهر خود نیز میرسد و ورزش میکند و از مواد مضره همچون دخانیات استفاده نمیکند، تا اندام نامناسب (مانند شکم چاق) و دهن او - که کثافت نصوار و تغییر رنگ ناشی از دخانیات را دارد، - مایه شرم همسرش نزد دیگران نشود؛ و با این اوضاع خود در بستر مایه تنفر برای همسرش نباشد.
- عادت مطالعه میداشته باشد تا با افکار، سخنان و کردار خود، مایه افتخار همسرش در تجمعات باشد.
- با جبین گشاده برخورد میکند.
- برای طبقه اناث و ذکور، چه در خانه و چه در بیرون، نه تنها در زبان و سخنرانیها، بلکه در عمل، قایل به تساوی میباشد و این را ثابت میکند.
- در خیابان با شنیدن صدای پای و صدای گپ و به مشام رسیدن بوی عطر بانوان، روی برای تماشا نمیگرداند.
- با گذر یک خانم از مقابلش با چشمان و افکار خود، او را دنبال نمیکند.
- قد و اندام و لباس و گفتار و کردار خانمان را نمره نمیدهد و مورد تبصره با دیگران قرار نمیدهد.
- در همراهی و تقابل با یک خانم در مکانهای خلوت (همچون خانه، دفتر و پسکوچه) نیز، بر چشم، زبان، فکر، قلب، وجدان و در مجموع بر نفس خود حاکم میباشد.
- برای این که یک خانم احساس امنیت بکند، در محلات ضیق همچون کوچههای باریک نقطه توقف و یا سمت حرکت خود را تغییر میدهد.
- در محلات مزدحم با شانه زدن و تماس بدنی با خانمها، برای خود جا و راه باز نمیکند.
- در تقابل با خانمها، به طرف صورت و ظاهر خانم خیره نمیشود، بلکه چشم را پایین نگهمیدارد.
- در خطاب به خانمهای اجنبی از عناوینِ محترم (همچون خواهر و مادر) کار میگیرد.
- حین که خانم برای اجرای یک معامله و یا هر مبادله دیگر دست پیش میکند تا پول خرید یک جنس، کرایه موتر، اسناد و اوراق را تحویل بکند، مرد تلاش در لمس دستان خانم نمیکند. بلکه جنس را از ناحیهی میگیرد که دستش از دست آن خانم فاصله امنیتی و ناموسی داشته باشد.
- از طویل کردن کلام به خاطر کیف کردن از همکلامی و یا همراه ماندن با یک خانم اجتناب میکند.
- منحیث راننده، پس از نشستن یک خانم در موتر، آهنگ های خلاف اخلاق را خاموش میکند.
- به عنوان راننده از یک خانم در چوکی کنار خود، هزینه مضاعف (یعنی کرایه دو شخص) را نمیگیرد.
- آیینههای موتر را برای تماشای خانمها تنظیم نمیکند.
- در حضور خانمها از بدزبانی به کلی و به ویژه از الفاظ و دشنامهای جنسی اجتناب میکند.
سخن پایانی: هر چند سخن به این جا تمام نمیشود، ولی برای در نظر داشتن حوصله خوانندگان و مخاطبان به همین اندازه اکتفا شده و از الله متعال برای خودم منحیث یک انسان ناکامل و بقیه افراد و اشخاص استدعای هدایت میکنیم.