د مصر په اړه لا ډېر پوه شئ!
ژباړه ـ ریاض مقامزی
مصر په افریقا کې یو له ګڼ نفوسو هېوادونو څخه شمېرل کېږي، چې لویديځ لوري ته له لیبا، جنوب ته له سوډان او له ختیځ لوري ته له فلسطین سره سرحد لري.
ددې سیمې اوږد تاریخ ددې سبب شوی، چې ګڼ تاريخي آثار په کې وموندل شي. له تاریخي میراثونو یې ډېر مشهور او مهم ددې هېواد اهرامونه بلل کېږي، چې نړۍ ورته ګوته په غاښ ده.
په ۱۷۹۸م کال کې ناپیلیون دغې ښار ته خپلې لښکرې ولېږلې، ورپسې په ۱۸۰۵ زېږديز کې د عثماني دولت له لوري محمد علی ددې سیمې واکمن وټاکل شو او په دې توګه د معاصر مصر تاريخ پیل شو.
په ۱۸۶۹ میلادي کال کې مصریانو د سويز کانال جوړ کړ، چې پر مټ یې مدیترانې سمندر له سره سمندر سره وصل کړ. دا هېواد په "۱۹۱۴میلادي" کې د انګليسانو له خوا مستعمره شو. وروسته له ۸ کلونو په "۱۹۲۲میلادي" کې خپله خپلواکي ترلاسه کړه.
په مصر کې د حکومت ډول جمهوري دی. مشري یې ولسمشر کوي، چې په هرو شپږو کلونو کې د نوي ولسمشر لپاره ټولټاکنې کېږي.
دا هېواد د خلکو یوه لویه شورا "پارلمان" لري، چې ۴۵۴ چوکۍ په کې دي. له دې جملې یې "۴۴۴" د ټاکنو له لارې دې شورا ته لاره پيدا کوي او پاتې لس یې د ولسمشر له خوا معرفي کېږي.
همدارنګه بله شورا یې الشورا نومېږي. دا فقط یو مشورتي بورډ دی. د غړو شمېر یې ۲۶۴ تنو ته رسېږي. له دې ډلې یې ۱۷۴ تنه د خلکو د رایو په اساس او پاتې ۸۸ تنه یې د ولسمشر له خوا ټاکل کېږي.
هېره دې نه وي، چې ددې هېواد نوي سلنه وګړي مسلمانان دي او رسمي ژبه یې عربي ده. په اقصتادي برخه کې یې د نفتو او ګازو بډايه ذخیرې د یادولو وړ دي. همدارنګه تجارت هم د پام وړ اقتصادي ګټه ورته رسوي.
د مصر په اړه جالب ټکي
ـ له څلورمې تر اوومې میلادي پېړۍ مسیحیت د مصر رسمي دین و.
ـ د لرغوني مصر اوسېدونکو له ۱۴۰۰ څخه د ډېرو خدایانو او بوتانو عبادت کاوه.
ـ د نړۍ تر ټولو زوړ کمیس په مصر کې پيدا شوی دی، چې د ۵۰۰۰ کالو څخه وړاندې وخت پورې اړه لري.
ـ د مصر او سوډان ترمنځ د ۲۰۶۰ کیلومترو په مساحت پراخه سیمه پرته ده، چې دواړه هېوادونو یې د مالکیت دعوه نه لري.
ـ د هرامونو شمېر له مصر څخه په سوډان کې ډېر دی.
ـ په مصر کې باز ملي حيوان بلل کېږي.
ـ په مصر کې د "Heracleion" په نوم ورک شوی ښار، له ۱۲۰۰ کلونو وروسته تر سمندر لاندې پيدا شو.
ـ د لرغوني مصر اوسېدونکي پر هغو بالښتونو ويده کېدل، چې له تيږو به جوړ شوي وو.
ـ لومړنۍ بادي کښتۍپه مصر کې جوړه شوې ده.
ـ د یوې څېړنې پایلې ښيي، چې ۸۶ سلنه مصریان د هغو کسانو لپاره د اعدام غوښتنه کوي، چې له اسلامه واوړي.
ـ د طبابت په برخه کې د نړۍ لرغونی کتاب په مصر پورې اړه لري. ددې کتاب نوم "Kahun Papyrus" دی. په دې کتاب کې د تمساح غایطه مواد د جنین د سقط درمل ښودل شوي دي.
ـ د لرغوني مصر رهبر "توت عنخ آمون" په اتلس کلنۍ کې مړ شوی دی.